Meer ‘accidents waiting to happen’?

11 mei 2018

Een catastrofe in een winkelcentrum in Rusland kostte onlangs 64 mensen het leven. In 2012 vonden in The Villagio Mall (Doha, Qatar) 19 mensen de dood in een vuurzee. “De vraag is waar op aarde zich de volgende ‘accidents waiting to happen’ bevinden”, vraagt Ron de Bruijn van Riskonet zich – met een aantal Riskonet-experts – vertwijfeld af.

“In het Russische Kemerovo ging het brandalarm niet af en waren nooduitgangen geblokkeerd. In Doha waren talloze grove fouten en nalatigheden de oorzaak van de ramp. Maar waren dit slechts incidenten? Ik vrees dat het eerder symptomen van hetzelfde probleem zijn: organisaties blijken bereid te zijn honderdduizenden, zo niet miljoenen euro’s te betalen voor brandveiligheidssystemen die niet doen waarvoor ze zijn gebouwd. De vraag is: weten deze organisaties hiervan af en negeren ze het gewoon? Leven ze verder in de hoop dat er niets gebeurt? Of is het onwetendheid?

Ik vermoed het laatste, omdat de klaarblijkelijke compliance met wet- en regelgeving een vals gevoel van veiligheid oplevert. We hebben systemen geïnstalleerd, de brandweer vindt het goed, ze voldoen aan de regels en we hebben stempels op documenten die dat bewijzen. En daarmee hebben we aan onze verantwoordelijkheden voldaan. Punt.

De praktijk wijst echter uit hoe dramatisch deze instelling kan uitpakken en wat de gevolgen daarvan zijn. In Doha zijn eigenaren van het getroffen winkelcentrum veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf en in Rusland is de gouverneur van de regio Kemerovo afgetreden. De gebeurtenissen stralen dus negatief af op ondernemers, maar ook op politiek verantwoordelijken. Naast de directe gevolgen voor de betrokkenen kunnen dergelijke catastrofes dus ook een forse, vaak onverzekerde, financiële schade opleveren voor de betrokken bedrijven.

Volgende ramp: Teheran?

Ook wereldmerken kunnen direct betrokken raken bij zo’n ramp – met catastrofale gevolgen voor bezoekers én voor hun merk. Onlangs bezocht ik tijdens een vakantie de Tehran Book Garden. Daar was een groot technology center voor kinderen ingericht – gesponsord door het wereldmerk LG. Wat we zagen, deed onze mond openvallen van verbazing: de sprinklers waren slecht geïnstalleerd – de beschermingskappen zaten er hier en daar nog op – en functioneerden niet of nauwelijks. Ook waren nooduitgangen geblokkeerd, de ontruimingsalarminstallatie was niet goed geïnstalleerd en ontvluchtingsindicaties waren nauwelijks zichtbaar voor het publiek.

De vraag is: hoeveel misstanden zullen er in de wereld zijn waarvan wij nog niet weten? En hoe zijn ze te verklaren vanuit de lokale cultuur en situatie? Ik heb deze vraag ook voorgelegd aan een aantal collega’s bij Riskonet in Nederland, Polen, Turkije en Iran.

Leszek Golachowski (Riskonet Polen):

“Hoewel Polen steeds professioneler wordt op het gebied van veiligheid en bescherming, is de erfenis van het communisme nog steeds voelbaar. We zien nog steeds weerspiegelingen van de tijd waarin alle eigendommen ‘van iedereen, van het volk’ waren en niemand er zich daarom verantwoordelijk voelde. Als gevolg hiervan zijn onderhoud in het algemeen en brandveiligheid in het bijzonder nog steeds ondergeschoven kindjes. Het valt mij op dat veel mensen nog altijd denken dat het juiste document (vergunning, expertise, goedgekeurd ontwerp) een brand kan voorkomen of het vuur zal blussen. Veel autoriteiten lijken dit idee ook te zijn toegedaan! Afgelopen april nog werd er uitspraak gedaan in een rechtszaak over een gebouw dat in 2006 instortte, waarbij 65 mensen omkwamen en er nog veel meer gewond raakten. De inspectie bouw- en woningtoezicht van dit beurs- en tentoonstellingsgebouw werd schuldig bevonden aan nalatigheid in haar reactie op rapporten waarin duidelijk melding werd gemaakt van de slechte bouwkundige staat van het pand.”

The secrets of water mist as an extinguishig agent

Özlem Emgen (Riskonet Turkey):

“Helaas ben ik in Turkije vaker dit soort situaties tegengekomen. In veel steden zijn nieuwe winkelcentra gebouwd. Op feestdagen komen hier grote mensenmassa’s op af. Winkelcentra proberen bovendien met speciale evenementen nog meer mensen te trekken. Ze bouwen speciale kramen en hangen feestelijke versieringen op die er normaal gesproken niet hangen. Dit alles zorgt voor opslagproblemen, parkeerproblemen en geblokkeerde brandveiligheidskasten, nooduitgangen en deuren. Ik heb zelfs winkelcentra gezien waarin schoonmaakapparatuur en opslagmateriaal de vluchtroute belemmerden, sprinklers werden gebruikt om versieringen aan op te hangen, nooduitgangen om beveiligingsredenen werden afgesloten, etc.

Er zijn ook minder zichtbare bedreigingen… Op de laad- en losstations aan de achterzijde van veel winkelcentra wordt afval opgeslagen. Vanwege de beperkte ruimte liggen de rookzones hier vlak naast. Opslagruimtes hebben ventilatie en verlichting – en daarmee elektriciteit – nodig. En bingo! Deze situatie zorgde ervoor dat er brand uitbrak.

Er zijn ook andere risico’s, bijvoorbeeld als winkelcentra worden gerenoveerd terwijl ze geopend blijven voor het publiek. Bij renovatie wordt veel met gereedschappen gewerkt die hitte afgeven. En het is echt lastig mensen het belang te laten inzien van een warmwerkvergunning. En doordat er inbreuk wordt gemaakt op de arbeidsregels zijn er ook branden ontstaan.

Turkije ligt in een aardbevingsgebied en de schrik slaat mij om het hart als ik de brandbeveiligingssystemen in sommige winkelcentra zie. Veel ervan hebben bijvoorbeeld geen fatsoenlijke beveiliging tegen aardbevingen. Ik ben bang dat Istanbul op een dag getroffen gaat worden door een enorme brand als gevolg van een aardbeving. Als een dergelijke ramp zich zou voordoen, dan zullen de grote parkeerplaatsen bij winkelcentra van onschatbare waarde zijn. Deze zullen na een aardbeving niet alleen door winkelcentra, maar ook door het publiek worden gebruikt voor evacuatie en rampenbestrijding.”

Peyman Asghari (Bam Farayand Systems, partner van Riskonet in Iran):

“In Iran vormt het gebrek aan duidelijke wet- en regelgeving op het gebied van bouwveiligheid een van de grootste problemen. Een deel van deze wet- en regelgeving is in grote steden als Teheran niet geheel verplicht (genoeg). De regels worden voornamelijk toegepast op gebouwen in aanbouw. Voor de meeste gebouwen die nu ouder dan vijf jaar zijn, golden ze echter niet. Aan de andere kant zijn dit slechts basisregels, en er gelden geen strikte regels voor het onderhouden en testen van veiligheidssystemen in bestaande gebouwen. Dus niemand kan garanderen dat een geïnstalleerd systeem in de praktijk ook echt werkt. Er is dus geen duidelijk mechanisme voor de controle en audit van de bestaande installaties.

Budgetten voor het onderhouden en updaten van bestaande veiligheidssystemen betekenen niets voor de eigenaren van private of overheidsinstanties, -gebouwen en -complexen. Er is een serieus probleem met de veiligheidscultuur.

Daarnaast kent onze verzekeringswetgeving zwakke plekken die invloed hebben op de beslissingen die eigenaren op het gebied van veiligheid nemen. Helaas bestaat er onvoldoende verband tussen verzekeringswetgeving en risicomanagement. Dit heeft een direct effect op de ontwikkeling van een veiligheidscultuur in Iran.”

Is er een oplossing?

Ron de Bruijn antwoordt hierop: “De oplossing is heel simpel. Accepteer als eigenaar werkelijk ‘eigenaarschap’ over veiligheid en besteed het niet uit aan bouwers, installateurs en brandweermannen. Zorg ervoor dat hetgeen je koopt ook zeker doet waarvoor je het hebt aangeschaft. Veiligheidssystemen bewijzen zich pas als je ze echt nodig hebt, dus proactief testen en checken – en desnoods aanpassen – is essentieel.

Geen klant wil een aannemer betalen voor een dak dat bij de eerste de beste regenbui al lekt. Maar dezelfde klant betaalt vaak wel voor een beveiligingssysteem dat bij de eerste de beste brand of inbraak de brand niet detecteert of de inbreker niet tegenhoudt. Het grote verschil? Regenbuien komen vaker voor dan branden.”

Riskonet b.v.

INTERNATIONAL

Ron de Bruijn

Amsterdam
Nederland
+31 85 043 79 40
[email protected]

AMSTERDAM

Tom de Nooij

Amsterdam
Nederland
+31 85 043 79 40
[email protected]

ISTANBUL

Özlem Emgen

Istanbul
Turkije
+90 533 21 12 051
[email protected]

KRAKAU

Leszek Golachowski

Krakau
Polen
+48 663 336 844
[email protected]

JOHANNESBURG

Chris Brits

Johannesburg
Zuid-Afrika
+27 83 456 7424
[email protected]

SYDNEY

Janet Short

Coal Point (Sydney)
Australië
+61 (0)49 3868111
[email protected]

Scroll naar boven