Iedereen zou een beetje risicoleiderschap moeten tonen
17 december 2019
Ben je als manager, directeur of ondernemer zelden bezig met de risico's van je afdeling of bedrijf? Of laat je dat misschien zelfs over aan de safety manager, risk manager of EHS-verantwoordelijke? "Geen goed idee", aldus Martin van Staveren. In zijn boek 'Risicogestuurd werken in de praktijk' vertelt hij over de voordelen van directe betrokkenheid door iedereen in de organisatie: minder incidenten en meer kostenbesparing en duurzaamheid.
Het boek 'Risicogestuurd werken in de praktijk' sluit naadloos aan bij de filosofie van Riskonet, reden om relaties in de decembermaand met dit boek te verrassen. Want effectief omgaan met onzekerheden, risico’s én kansen maakt integraal onderdeel uit van ondernemen, zo schrijft Martin van Staveren in het boek dat hij richtte op (risico)managers en vakinhoudelijke professionals. Een boek dat naar zijn idee eigenlijk voor elke manager en ondernemer verplichte kost zou moeten zijn. “Risicomanagement mag in de moderne organisatie niet meer slechts een afdeling zijn, het moet integraal onderdeel uitmaken van het leiden en sturen van de organisatie. Dit noem ik risicogestuurd werken.”
Continue alertheid
‘Risicogestuurd werken’ is zeker niet voorbehouden aan alleen piloten, al zou je het heel even denken bij de wervende boekomslagtekst die oud-verkeersvlieger Benno Baksteen voor het boek schreef. Van Staveren verklaart de parallel. “De luchtvaart loopt voorop in het omgaan onzekerheden en risico’s en vooral in de menselijke factor daarin. De basishouding van continue alertheid in de cockpit is van belang in elke organisatie.”
“Want”, zegt de auteur, “iedereen in een organisatie heeft een doel: een strategisch doel, de productie vergroten of het aantal ongelukken in het bedrijf verkleinen. Of je dat doel haalt, hangt af van interne en externe onzekerheden en de weg naar succes kan complex zijn. Je kunt lukraak op weg gaan en wel zien wat je tegenkomt, maar wie gefocust en alert vooruitkijkt, komt minder voor verrassingen te staan.”
Risico’s en onzekerheden
Kijk dus zo mogelijk planmatig naar de risico’s en onzekerheden. “En”, vult Van Staveren aan, “kijk naar wat de zogeheten VUCA-wereld – dat staat voor volatility, uncertainty, complexity, en ambiguity – voor je organisatie en je doelen in petto kan hebben. Hou rekening met wat anders kan lopen dan je dacht en verander tijdig van koers. Wie dag in, dag uit oog heeft voor deze veranderingen, kan alert en adequaat sturen en betere resultaten bereiken.”
Al die onzekerheden kunnen ook kansen bieden, benadrukt de auteur. “Het is lang niet alleen ‘doem’. Veranderingen kunnen ook meevallers inluiden, waar je van kunt profiteren. Wat ‘risicogestuurd werken’ vooral onderscheidt van het klassieke risicomanagement is het oog voor de dagelijkse realiteit, het besef dat je daar als leider telkens iets mee kunt doen én dat vervolgens toepassen in wat je al doet. Dus risicosturing toepassen in bestaande activiteiten en processen. Trek het uit de hoek van de afdeling risicomanagement en ga er organisatiebreed en gestructureerd mee aan de slag.”
"Risicomanagement mag in de moderne organisatie niet meer slechts een afdeling zijn, het moet integraal onderdeel uitmaken van het leiden en sturen van de organisatie."
Martin van Staveren
Auteur 'Risicogestuurd werken in de praktijk'
Legio benefits
Dit gedachtengoed krijgt in het beroepsonderwijs en bij de vorming van managers en bestuurders in Nederland nog te weinig aandacht, vindt Van Staveren, terwijl er legio benefits zijn. “Denk eens aan de bouw- en infrasector. Daar zijn de faalkosten gemiddeld 10 procent, bij elkaar een astronomisch bedrag in een omgeving waar de winstmarges smal zijn. ‘Risicogestuurd werken’ kan van die faalkosten zonder twijfel een procent of meer afsnoepen – denk eens aan de besparing! Zo kan je door deze aanpak ‘het onverwachte’ niet alleen vóór zijn, maar ook adequater reageren als het gebeurt. Alerter zijn op het voorkomen van bijvoorbeeld ‘spills’ van gevaarlijke stoffen – en de gevolgen goed aanpakken – levert minder schade op en maakt je organisatie ook duurzamer en veiliger.”
Geen tijd voor risicomanagement
De aanpak is een aanrader voor iedereen die denkt geen tijd te hebben voor risicomanagement, want dan blijf je achter de feiten aanlopen. De aansporing van Martin van Staveren: “Ga met je team doordenken waar je mee bezig bent, waar je staat, met welke onzekerheden je te maken hebt en hoe je daar meer rekening mee kunt houden. Maak het belangrijk, maak met je medewerkers een beknopt plan en vooral: koppel het aan doelen. Bij een grondverzetbedrijf kan dat zijn dat je volgend jaar minder schade wilt hebben door het lostrekken van vitale kabels in de grond. Zorg dat iedereen in je organisatie dat doel ook voortdurend voor ogen houdt. En pluk de voordelen.”
Dat kan iedereen op z’n eigen niveau in de organisatie doen, als een vorm van persoonlijk leiderschap: risicoleiderschap. Het boek biedt de inzichten en de handvatten om er vandaag nog mee te beginnen. Zo besteedt Van Staveren aandacht aan de vier kernbegrippen voor risicogestuurd werken: onzekerheid, risico, risicoperceptie en risicomanagement. Hij legt uit hoe je in zes stappen de basis in de organisatie legt voor ‘risicogestuurd werken’. En tenslotte geeft het boek tien concrete praktijktips om ‘risicogestuurd werken’ in je organisatie te ontwikkelen en verankeren.
Hoe motiveert Riskonet-directeur Ron de Bruijn de keuze om juist dit boek te schenken aan relaties? “Wij denken dat het boek goed past bij hetgeen wij proberen samen met onze klanten te bereiken; wij willen met onze kennis en ervaring immers een partner voor hen zijn in het onverwachte, maar ook zorgen dat onze klanten zelf achter het stuur kruipen. Dit boek biedt de lezer handvatten hoe risico en onzekerheid in de dagelijkse werkzaamheden te integreren. De auteur denkt out of de box en daar kunnen wij ons zeer in vinden.”
Dr. ir. Martin Th. van Staveren MBA studeerde technische aardwetenschappen en bedrijfskunde. Hij promoveerde op het implementeren van risicomanagement in organisaties. Van Staveren adviseert bedrijven en overheidsinstellingen en doceert in executive opleidingen van onder meer Universiteit Twente en Nyenrode Business Universiteit.
