Wordt het ‘computer says no’ of wint de menselijke maat?

19 september 2020

Datatechnologie biedt het bedrijfsleven grote mogelijkheden. Ook verzekeraars baseren hun acceptatiebeleid steeds meer op data-analyse. “De technologie heeft echter wel z’n beperkingen. We hebben het over het inschatten van risico’s, over het doorvoeren van risicoverbeteringen en over verzekerbaarheid. Een professie! Dat is lang niet alleen een kwestie van cijferen”, zo waarschuwt Ron de Bruijn van Riskonet.

Riskonet plaatst vraagtekens bij de te technocratische of datagedreven risicobenadering, als afdronk van het recent gehouden NARIM congres, dat in het teken stond van technologie. Situaties bij industriële bedrijven laten zich immers niet zomaar ‘vangen’ in simpele modellen, terwijl dat in de particuliere markt – met grotere aantallen – veel beter lukt. Dat betekent dat de ‘verzekeringsrobot’ voorlopig niet succesvol zijn intrede zal doen in de verzekeringspraktijk van ondernemingen. “Die robot zou voorlopig flink in de war raken van de complexiteit van veel bedrijven, waarin processen en maatregelen een enorm dynamisch geheel vormen”, stelt Ron de Bruijn. “Ook kan de robot moeilijk een inschatting maken van culturele aspecten en van risicobewustzijn in een organisatie. Laat staan dat deze kan zien welk effect een managementwissel heeft op de onderneming”, zegt Ruben de Bruin, die onlangs de overstap maakte naar Riskonet na een loopbaan bij zowel verzekeraars (onder meer Zurich Benelux en AON) en bij ondernemingen (TBI Holdings en ING Real Estate). Feit is dat verzekeraars hun best doen om in toenemende mate data-analyses te betrekken bij het inschatten van de risico’s, van de verzekerbaarheid en bij het vaststellen en uitvoeren van het acceptatiebeleid.

De menselijke hand is niet in een model te vangen

Riskonet-oprichter Ron de Bruijn meent dat risk management bepaald meer is dan een optelsom van risico’s. “Er wordt in de huidige markt veel gestuurd op datamodellen die voor een industrie segment de zogeheten technische premie berekenen. Een prima uitgangspunt, maar als er onvoldoende aandacht is voor de details, ontstaat een onrealistisch risicobeeld dat zowel positief als negatief kan uitpakken.” Ron kent gevallen waarin toepassing van datamodellen ertoe leidde dat de technische premie 30 procent hoger dreigde uit te pakken dan voorheen. “Zonder te veel op details van dit ene voorbeeld in te gaan: de fijne analyse, waarbij ook gekeken wordt naar onderlinge factoren en dwarsverbanden, ontbrak bij het geautomatiseerde calculatiemodel. Het was een black box geworden. Ik noem dat de menselijke hand, de analyse en weging van zaken die bijna niet in een model te vangen zijn. Het gaat om ervaring, vakmanschap, een professionele kijk op de zaak en soms ook een duidelijke gut feeling.”

De geautomatiseerde praktijk is weerbarstig

De geautomatiseerde praktijk die bij een verzekeraar leidt tot een acceptatie – dan wel een eis tot maatregelen – en vervolgens een premievoorstel is weerbarstig. Ron: “Beoordeel je verschillende bedrijven, dan zijn er altijd verschillen, die hun uitwerking hebben op risico’s en verzekering. Het gaat om details die een belangrijk verschil kunnen maken. Hoe is een bedrijf georganiseerd, hoe zit het beleid in elkaar, welke keuzes maakt het bedrijf op het gebied van risico’s, hoe kijken de bestuurders hiernaar? Dat zijn elementen die in modellen nauwelijks kunnen worden meegenomen.” Ruben: “Dat geldt ook voor contextuele variabelen zoals corona. Risico’s veranderen door een snel veranderende context. Welk model houdt hier rekening mee?”

 

“Er wordt in de huidige markt veel gestuurd op datamodellen die voor een industrie segment de zogeheten technische premie berekenen. Een prima uitgangspunt, maar als er onvoldoende aandacht is voor de details, ontstaat een onrealistisch risicobeeld dat zowel positief als negatief kan uitpakken.”

Ron de Bruijn 
Managing partner Riskonet

Risicobeheer onderdeel laten worden van het eigen beleid

Bestuurders van bedrijven die de dure uitkomst van de black box voor hun kiezen krijgen, snappen daar weinig van. “Zij haken af en hebben geen idee hoe zij nog invloed kunnen uitoefenen op de analyse, voorwaarden en uiteindelijk de premie”, meent Ron. Het is zoals de gevleugelde uitspraak in de comedyserie Little Britain: ‘computer says noooooh’ en daarmee is de kous af. Als er niet kan worden uitgelegd waar een specifiek oordeel over een bedrijf op is gebaseerd verdwijnt een belangrijk risicomanagement gereedschap. Daarmee verdwijnt ook de mogelijkheid om de risicocultuur binnen een bedrijf zich zo te laten ontwikkelen dat risicobeheer onderdeel wordt van het eigen beleid van een onderneming en niet het opgelegde beleid van en verzekeraar of adviseur.

Praktijkervaring telt

Niet dat ze bij Riskonet bang zijn dat technologie de rol van het bedrijf als expert en adviseur zal uithollen of bedreigen. Integendeel. Ron: “De technologische ontwikkelingen gaan hard. We moeten goed in de gaten houden waar het wel voordelen kan bieden, nu en in de toekomst.” Ruben wijst er op dat de toegevoegde waarde van experts moeilijk gemist kan worden. “Jarenlange ervaring helpt bij inschatten en aanvoelen, de fijne analyse maken, sturen, corrigeren en op basis van kennis én ervaring een afgewogen beslissing nemen. Risico’s in organisaties draaien vaak om reactiepatronen in bedrijven tussen mensen. Dat kan zwaarder tellen dan het aanbrengen van de beste sprinklerinstallatie of het uitvoeren van een risicoanalyse. De geschiedenis heeft geleerd dat management juist een combinatie moet zijn van mens én systeem. Daar heeft de mens tol voor betaald: de Space Shuttle ontplofte door een onbalans tussen deze twee. Hetzelfde geldt voor het ontstaan van de kernramp in Tsjernobyl, de kredietcrisis of zwaar verlieslatende bouwprojecten.”

Het belang van ieders rol

Naast de balans tussen mensen en systemen is er nog een essentieel element: de dialoog tussen verzekeraar en klant. Daarbij moet elke partij zijn rol spelen; er moet rolduidelijkheid zijn. De verzekeraar gaat over de risicoacceptatie. De makelaar neemt het transactionele deel voor zijn rekening en is belast met de zorgplicht. “De verzekerde dient zich op te stellen als goed opdrachtgever”, waarschuwt Ruben, “zoals dat bijvoorbeeld ook bij bouwprojecten belangrijk is. Wie zelf onvoldoende kennis in huis heeft om de opdrachtgeversrol naar behoren in te vullen, zal deze binnenshuis moeten zien te vinden of buiten moeten inhuren.” Riskonet ondersteunt daarbij graag, op tal van manieren. Ruben: “We zijn een risicoverbeteraar en maken de risico-ontwikkelingen van klanten transparant. De inzichten die daaruit voortvloeien, leveren een veel vruchtbaardere dialoog met de makelaar en de verzekeraar op. Het stelt partijen in staat om hun rol beter uit te oefenen.”

We stellen de klant centraal

De risk management expert komt naast je staan, schouder aan schouder. Ron de Bruijn: “Wij kijken niet of risico-inschatting, verzekering en kostenniveau de verzekeraar passen, maar stellen de klant centraal. Wij helpen deze bij het in orde maken van zijn verzekerbaarheid, maar zorgen ook dat hij voldoet aan wet- en regelgeving, zodat de continuïteit van de onderneming zeker wordt gesteld. De advisering daarover is – gelukkig – nog altijd een kwestie van vakkennis, ervaring en veel inzicht.” Dat technologie in deze ‘arena’ een steeds grotere rol krijgt, wil Riskonet graag erkennen en zelfs omarmen. Tegelijk klinkt ook een pleidooi voor het goed waarderen van de menselijke maat, van goed advies en van analyse door professionals. Ruben: “Laten we de lessen uit het verleden niet vergeten. We moeten technologie zeker omarmen, maar ook gewoon ons boerenverstand blijven gebruiken.”

Local offices

INTERNATIONAL

Ron de Bruijn

Amsterdam
The Netherlands
+31 85 043 79 40
[email protected]

AMSTERDAM

Tom de Nooij

Amsterdam
The Netherlands
+31 85 043 79 40
[email protected]

ISTANBUL

Özlem Emgen

Istanbul
Turkey
+90 533 21 12 051
[email protected]

KRAKOW

Leszek Golachowski

Krakow
Poland
+48 663 336 844
[email protected]

JOHANNESBURG

Chris Brits

Johannesburg
South Africa
+27 83 456 7424
[email protected]

SYDNEY

Janet Short

Coal Point (Sydney)
Australia
+61 (0)49 3868111
[email protected]

Scroll naar boven