Yolda başka kazalar mı var?
11 Mayis 2018
Rusya’da bir alışveriş merkezinde yaşanan son felaket 64 kişinin hayatına mal oldu. 2012 yılında Katar, Doha, Villagio Alışveriş Merkezindeki yangın felaketinde 19 kişi öldü. Riskonet’ten Ron de Bruijn ve onunla birlikte bazı diğer Riskonet uzmanları “Sıradaki, ‘sadece gerçekleşmesi beklenen’ felaketlerin dünyanın neresinde olacağını” umutsuzca merak ediyor.
“Rusya’nın Kemerovo şehrinde yangın alarmları çalmadı ve acil çıkışlar kapalıydı. Doha’daki felaketin sebebi ağır ihmal ve büyük hatalardı. Peki bunlar yaşanan tek olaylar mı? Korkarım ki bunlar daha çok aynı problemin yani organizasyonların gerektiği gibi çalışmayan yangın koruma sistemlerine milyonlarca değilse de binlerce Euro harcıyor olmasının belirtileri. Soru, organizasyonlar bu durumun farkında anca umursamıyor mu? Hiçbir şey olmayacağını umarak hayatlarına devam mı ediyorlar? Yoksa bilgisizler mi?
Yasalara ve düzenlemelere uygunluk gerçek dışı bir güvenlik hissi yarattığından ben sonuncudan şüpheleniyorum: sistemleri kurduk, yangın otoriteleri onayları verdiler, sistemler tüm gereklilikleri yerine getiriyor ve bunun kanıtı olarak onaylarımız ve belgelerimiz var. Diğer bir deyişle; ‘biz sorumluluğumuzu yerine getirdik’. Hikayenin sonu.
Fakat gerçekler bu zihniyetin dramatik sonuçlarını ortaya koyuyor. Doha’da alışveriş merkezi sahipleri 6 yıl hapis cezası aldı ve Rusya’da Kemerovo bölgesinin valisi görevden alındı. Yani, bu sonuçların sadece ticari profesyonellerin hayatında değil aynı zamanda politik seviyede de negatif etkileri oluyor. Durum ile doğrudan ilişkili sonuçlar bir tarafa, bu tip felaketlerin ilgili firmalara hatırı sayılır ve çoğunlukla sigorta kapsamı dışı finansal sonuçları da olacaktır.
Sıradaki felaket: Tahran?
Global markalar da hem ziyaretçiler hem de markaları için feci sonuçlar yaratan bu gibi olaylarla doğrudan ilgili olabiliyorlar. Geçtiğimiz günlerde, tatilim sırasında Tehran Book Garden’i ziyaret ettim. Çocuklar için, global bir marka olan LG tarafından sponsor olunan, büyük bir teknoloji merkezi vardı. Gördüğümüz şey bizi şok etti: yangın söndürme cihazları çok kötü bir şekilde takılmıştı – bazılarının ambalajları bile açılmamıştı – yani ya çok zor çalışacak ya da hiç çalışmayacaklardı. Acil çıkışlar da kapalıydı, tahliye alarm sistemi düzgün bir şekilde kurulmamıştı ve tahliye işaretleri neredeyse görünmüyordu.
Soru şu: dünyada bunun gibi (henüz) farkında olmadığımız ne kadar benzer durum var? Ve yerel kültür ve özel durum göz önüne alındığında bunlar nasıl açıklanabilir? Bu soruyu Hollanda, Polonya, Türkiye ve İran’daki bazı Riskonet çalışma arkadaşlarıma sordum.”
Leszek Golachowski’nin (Riskonet Polonya) yorumları:
“Güvenlik ve korunma konusunda profesyonellik seviyesi Polonya’da her geçen gün artsa da, komünist dönemin kalıntıları hala açıkça gözlemleniyor. Tüm mülklerin ‘herkes tarafından, insanların tümü tarafından’ sahip olunduğunu böylece kimsenin sahiplik ve sorumlu hissetmediği o dönemin yansımalarını hala görüyoruz. Genel ve özellikle yangın koruma bakımları hala bu dönemin, bu yaklaşımın kurbanları. Burada insanların hala düzgün bir parça kağıdın (izin, ekspertiz raporu, onaylı tasarım) bir yangını önleyebileceği veya söndürebileceğine dair güçlü bir inanışları olduğunu gözlemliyorum. Dahası, bu yaklaşım bazı otoriteler tarafından da benimsenmiş gibi gözüküyor! Daha bu Nisan ayında, 2006 yılında 65 kişiyi öldürüp, çok sayıda kişiyi yaralayan bir bina çökmesi davası karara bağlandı. Mülkün inşa otoriteleri -bir sergi ve fuar binasıydı- binanın teknik anlamda yetersiz olduğunu açıkça gösteren raporlara karşı eylem almakta ihmalden suçlu bulundular.”
Özlem Emgen’in (Riskonet Türkiye) yorumları:
“Türkiye’de de birkaç kez benzer durumla karşılaştığım için üzgünüm. Birçok şehirde yeni alışveriş merkezleri yapılıyor. Özel tatil günlerinde bu alışveriş merkezlerine kalabalıklar akın ediyor. Buna ek olarak alışveriş merkezleri daha da fazla insan çekmek için özel etkinlikler organize ediyorlar; özel stantlar kurup normal koşullarda orada olmayan dekorasyonlar yapıyorlar. Bunların tümü depolama sorunları, park problemleri yaratıyor ve yangın dolapları, acil çıkış rotaları ve kapılarını engelliyor. Hatta acil çıkış rotası üzerine temizlik ekipmanları ve depo malzemeleri yığılmış, yangın söndürücülerin dekorasyonun bir parçası gibi askı olarak kullanıldığı, güvenlik sebebiyle kilitlenmiş acil çıkış kapıları olan alışveriş merkezleri bile gördüm.
Tabii daha az görünen tehditler de var… Birçok alışveriş merkezinin arkasındaki yükleme rampalarında atıklar toplanıyor. Alan kısıtı sebebiyle sigara içme alanları bu bölgenin yanında oluyor. Depolama alanlarının havalandırma ve aydınlatma ihtiyaçları vardır bu da bu bölgede elektrik var anlamına gelir. Bingo! Bu durumlardan herhangi biri sebebiyle yangın çıkabilir.
Başka riskler de var, örneğin alışveriş merkezlerinin yenileme işlemleri halka açıkken yapılıyor. Yenileme işlemleri genellikle sıcak iş gerektiriyor ve kişileri sıcak iş izni almanın önemi hakkında eğitmek gerçekten çok güç. Sonuç olarak sıcak çalışma kurallarına uyulmaması sebebiyle yangınlar meydana geliyor.
Türkiye’nin deprem bölgesinde olduğunu da hesaba katarsak bazı alışveriş merkezlerinde gördüğüm yangın sistemleri karşısında dehşete kapılıyorum. Çoğu – örneğin – depreme karşı yeterli korumayı içermiyor. Korkarım ki bir deprem sonrası çıkacak bir yangın İstanbul’u gelecekte bir gün bekleyen büyük problemlerden biri. Böyle bir felaket yaşanırsa alışveriş merkezlerindeki dev otoparkların önemi anlamsızlaşacak. Sadece alışveriş merkezleri değil aynı zamanda halk da deprem sonrası tahliye ve acil durum planları için bu alanlara ihtiyaç duyacak.”
Peyman Asghari’nin (Bam Farayand Systems, Riskonet’in İran’daki güvenilir ortağı) yorumları:
“İran’da inşaat güvenliği alanındaki ana problemlerden biri açık kuralların bulunmayışı. Tahran gibi büyük şehirlerde bazı kural ve yönetmelikler tamamen (yeterli derecede) zorunlu değil. Bunlar çoğunlukla şu anda inşaat halinde olan binalarda uygulanıyor. Beş yaşından büyük çoğu binada bu kurallar uygulanmamış. Diğer taraftan bahsettiğim bu kurallar sadece temel kurallar ve binalarda güvenlik sistemlerinin bakım ve testleriyle ilgili hiçbir katı kural yok. Yani kurulan bir sistemin gerçekte çalışıp çalışmadığını saptayacak kimse yok. Dolayısıyla, kurulan sistemleri kontrol edecek ve denetleyecek açık bir mekanizma da bulunmuyor.
Var olan güvenlik sistemlerinin bakım ve güncellenmesine ayrılacak bütçe herhangi bir özel veya devlete ait ticari kuruluş, bina veya kompleks sahibine anlamlı gelmiyor. Güvenlik kültürüyle ilgili ciddi bir problem var.
Dahası mülk sahiplerinin güvenlik alanında nasıl karar verdiğini etkileyen sigorta yönetmeliklerimizde de açıklar var. Maalesef sigorta yönetmelikleri ve risk yönetimi konuları arasında yeterli bağ kurulamamış durumda. Bu da İran’da güvenlik kültürünün gelişimini direkt olarak etkiliyor.”
Bir çözümü var mı?
Ron de Bruijn cevaplıyor: “Çözüm oldukça basit. Mülk sahibi olarak, güvenlik konularının “mülkiyetini” de düşün – ve bu konuyu inşaatçılara, tesisatçılara ve hatta yangınla mücadele firmalarına bırakmayın. Satın aldığınız sistemlerin yapması gereken işleri yaptıklarına emin olun. Güvenlik sistemleri ihtiyaç duyulana dek değerlerini göstermezler, bu sebeple aktif olarak test edin, kontrol edin ve izleyin – ve gerekiyorsa – gerekli değişiklikleri yapın.
Düşünün ki bir müşteri akan bir çatı için para ödemek istemezken aynı müşteri sıklıkla yangını algılayamayan veya hırsızı durduramayan bir güvenlik sistemine para ödüyor. Farkı nedir? Yağmur yağması olasılığı yangın çıkması olasılığından fazladır.”
